“ตูปะ”ข้าวต้มใบกะพ้อ ขนมคู่วันรายอ
หลังจากสิ้นสุดเดือนแห่งการถือศีลอด หรือเดือนรอมฎอน หรือเดือนปอซอ ครบ 30 วันวันถัดมาคือวันเฉลิมฉลองของพี่น้องมุสลิมทั่วโลกคือ วันอีดิ้ลฟิตรี หรือ วันอีด หรือวันฮารีรายอ
“ตูป๊ะ” คือหนึ่งในเมนูอาหารยืนหนึ่งประจำเทศกาลฮารีรายอ ในอดีตแทบทุกบ้านต้องมีการทำตูป๊ะ เป็นค่านิยมท้องถิ่นที่สำคัญ ในยุคนี้ที่มีความสะดวก สังคมเปลี่ยนแปลงไปสู่ความเป็นเมืองและสากลมากขึ้นและมุสลิมยุคใหม่อาจทำไม่เป็นกันทุกคน หากคนส่วนใหญ่หันกลับมากินขนมโบราณคลาสสิคนี้กันมากขึ้น การสั่งทำจึงเป็นอีกทางเลือกในการมีตูป๊ะกินในวันรายอ ด้วยความรู้สึก “ขาดไม่ได้”
“ตูป๊ะ” หรือ “ตูปัต” คือข้าวต้มใบกะพ้อ มีลักษณะคล้ายข้าวต้มมัด แต่นิยมห่อด้วยใบกะพ้อหรือใบจากเป็นรูปสามเหลี่ยม มักจะทำกันในวันก่อนรายอหนึ่งวัน โดยนำใบกะพ้อซึ่งควรใช้ยอดใบที่ยังไม่กางมาสานเป็นลูก ลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยม มีสามมุม จากนั้นนำข้าวเหนียวขาวหรือข้าวเหนียวดำที่ผัดกับน้ำกะทิ น้ำตาล และเกลือ จะใส่ถั่วขาวหรือถั่วดำเพื่อความอร่อยยิ่งขึ้นก็ได้ มาห่อด้วยใบกะพ้อเป็นรูปสามเหลี่ยม แล้วนึ่งจนสุก กลายเป็น “ตูป๊ะ” ที่เหนียวนุ่มละมุนลิ้น ความอร่อยไม่แพ้กันในการที่จะจิ้มตูป๊ะกับแกงหรือกินเปล่าๆ ก็ได้
แม้ในชีวิตประจำวันผู้คนในพื้นที่ชายแดนใต้จะต้องเผชิญกับเหตุการณ์ความรุนแรงที่ต่อเนื่องยาวนานมากว่า 18 ปี แต่ประเพณีอันดีงามทั้งการถือศีลอด ร่วมเฉลิมฉลอง ออกเยี่ยมเยียนญาติพี่น้อง เป็นประเพณีปฏิบัติที่มิว่างเว้น เป็นภาพของความปรองดอง สมัครสมานสามัคคีที่ยังปรากฏอยู่ไม่เสื่อมคลาย แม้ปีที่แล้วและปีนี้เดือนรอมฏอน วันรายอ จะอยู่ในช่วงของโควิดระบาดก็ตาม
สำหรับวันฮารีรายอ หรือที่เรียกกันว่า “วันอีด” ในอิสลามมี 2 วัน คือ “อีดิ้ลฟิตรี” เป็นเทศกาลเฉลิมฉลองการสิ้นสุดเดือนแห่งการถือศีลอด ตรงกับวันที่ 1 ของเดือนเชาวาล อันเป็นเดือนถัดจากเดือนรอมฎอนตามปฏิทินทางจันทรคติของอิสลาม
ส่วนวันอีดอีกวันหนึ่งคือ “อีดิ้ลอัฎฮา” เป็นเทศกาลเฉลิมฉลองเนื่องในโอกาสที่มุสลิมจากทั่วทุกมุมโลกได้มีโอกาสไปประกอบพิธีฮัจญ์ที่นครเมกกะ ประเทศซาอุดิอาระเบีย
สาวๆ หลายบ้านหันมาหัดทำตูป๊ะกัน เพราะไม่ใช่ทุกคนจะทำได้ โดยเฉพาะในการห่อให้สวยงาม เป็นการโชว์ฝีมือและรักษาภูมิปัญญาไว้ไม่ให้สูญหาย
แม้จะมีคำสั่งในปีนี้จากแต่ละจังหวัดในชายแดนใต้ในการงดเยี่ยมญาติ เลี้ยงรวมกลุ่มในวันรายอ แต่การชิมรสชาตตูป๊ะของแต่ละบ้านยังมีเช่นเดิม ด้วยวิธีไหนต้องตามดูกันในวันรายอนี้
แน่นอนว่าช่วงรายอฮัจญ์จะได้ชิม “ตูป๊ะ” กันอีกแน่นอน
